Tâm Lý Học Nghề Nghiệp

CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ TÂM LÝ DẠY – HỌC

BÀI 1: TÂM LÝ HỌC VỀ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC

I.BẢN CHẤT TÂM LÝ CỦA QUÁ TRÌNH DẠY HỌC

1/ Quá trình dạy học là gì ?

Quá trình dạy học là quá trình giáo viên tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh để đạt được mục đích dạy học

2/ Bản chất tâm lý của quá trình dạy học:

a. Xét về mặt mục đích

Dạy học là quá trình truyền thụ và lĩnh hội những yếu tố tích cực của nền văn hoá xã hội , giúp học sinh tái tạo lại những năng lực bản chất người để giúp học sinh phát triển thành con người thực sự.

Cơ chế xã hội của loài người thông qua dạy học – giáo dục (thi)

b. xét về mặt thực tiễn

Quá trình dạy học chỉ có thể được diễn ra thông qua 2 hoạt động cụ thể sau đây

-         Con đường hoạt động:

·        Người giáo viên đóng vai trò là chủ thể tổ chức và điều khiển hoạt động học

·        Người học sinh đóng vai trò vừa là khách thể vừa là chủ thể của quá trình dạy học

-         Giao lưu: diễn ra giữa giáo viên và học sinh, diễn ra giữa học sinh với nhau

Kết quả phụ thuộc vào thái độ của giáo viên

è Quá trình dạy học thực chất là quá trình tổ chức hoạt động và giao lưu , là sự biến thể hoạt động và giao lưu của con người trong xã hội

II. CÁC QUY LUẬT TÂM LÝ CỦA QUÁ TRÌNH DẠY HỌC

Có 3 quy luật

1/ Quy luật thống nhất giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính

Nhận thức cảm tính: Quá trình nhận thức phản ánh những thuộc tính bên ngoài , không phải bản chất của sự vật hiện tượng

Nhận thức lý tính: Quá trình nhận thức những thuộc tính bản chất bên trong của sự vật hiện tượng.

è Trong quá trình dạy học: không nên quá coi trọng nhận thức cảm tính, như vậy sẽ lạm dụng phương pháp dạy học trực quan à hạn chế tư duy tích cực của học sinh

Nếu quá coi trọng nhận thức lý tính thì dẫn đến tình trạng lý thuyết suông, xa rời hình ảnh thực tế

2/ Quy luật về sự thống nhất giữa năng lực của giáo viên với sự phát triển năng lực của học sinh

Thông qua quá trình dạy học phải dần hình hình thành được năng lực dành cho học sinh: bao gồm năng lực nhận thức và năng lực hành động

Năng lực của học sinh phụ thuộc vào năng lực của giáo viên

-         Năng lực chuyên môn : có sự hiểu biết sâu sắc về chuyên môn giảng dạy , hiểu biết về thực tiễn cuộc sống, liên quan đến môn học

-         Năng lực sư phạm: đặc biệt là phương pháp giảng dạy bộ môn

3/ Quy luật về sự thống nhất giữa tính tính cực nhận thức với động cơ nhận thức

a. Tính tích cực nhận thức

Thể hiện ở sự tập trung chú ý, chịu khó tìm tòi, động não, suy nghĩ với sự tự giác và hứng thú của bản thân.

Là điều kiện tâm lý rất quan trọng đối với hoạt động dạy của người giáo viên

Đối với học sinh, tính tích cực nhận thức có ý nghĩa quyết định đến  cả chất lượng và thời lượng của tri thức mà học sinh lĩnh hội

Tính tích cực nhận thức của học sinh phụ thuộc động cơ nhận thức tương ứng.

b. Động cơ nhận thức

Động cơ nhận thức được hình thành từ bản thân trong quá trình học tập từ nhu cầu nhận thức của học sinh

-         Động cơ hoàn thiện tri thức: sự khát khao mở rộng kiến thức , mong muốn có nhiều hiểu biết, say mê học tập

-         Động cơ xã hội: học sinh say mê học tập nhưng phụ thuộc vào cái khác bên ngoài đối tượng trực tiếp của hoạt động học

BÀI 2: HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ NHỮNG YẾU TỐ TÂM LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG DẠY

I/ KHÁI NIỆM CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG DẠY

1/ Hoạt động dạy là gì ?

Là hoạt động người giáo viên tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh để giúp học sinh linh hội nền văn hoá xã hội để tạo ra sự phát triển tâm lý và hình thành nhân cách của học sinh

2/ Mục đích của hoạt động dạy

Nhằm giúp thế hệ trẻ lĩnh hội nền văn hoá xã hội để tạo ra sự phát triển tâm lý và hình thành nhân cách cho các em theo yêu cầu của xã hội

Kết quả của hoạt động dạy là tạo ra những tri thức khoa học có hệ thống bài bản, năng lực người ở trình độ cao (Thi)

3/ Xét về mặt thực tiễn

Thông qua 2 con đường

a. Hoạt động dạy của giáo viên

Người giáo viên không sáng tạo ra tri thức mới, không tái tạo kiến thức cho bản thân

Người giáo viên tổ chức quá trình tái tạo tri thức ở học sinh để giúp học sinh phát triển tâm lý, hình thành nhân cách

Hoạt động dạy của giáo viên phải tạo ra tính tích cực trong hoạt động học của học sinh

b. Hoạt động học của học sinh: vừa là khách thể vừa là chủ thể

II/ CÁC YẾU TỐ TÂM LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG DẠY

1/ Thành tố thiết kế (giai đoạn chuẩn bị)

Bắt đầu từ việt thiết kế một bài học cụ thể cả trong lớp, và ngoài lớp, lực chọn tài liệu học tập cho phù hợp với chowng trình và đặc điểm đối tượng học sinh

Chế biến tài liệu chọ phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh

Lựa chọn phương pháp thích hợp với nội dung mà giáo viên mong muốn mang đến cho học sinh

è Thể hiện chi tiết trong giáo án

2/ Thành tố tổ chức

Có 4 kĩ năng cần cho người giáo viên:

-         Kỹ năng trình bày tài liệu

Trình bày phải rõ ràng, logic

Ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, trong sáng, dễ hiểu

Sử dụng đúng thuật ngữ khoa học

Ví dụ sinh động

Phương tiện dụng cụ dạy học

-         Kỹ năng làm chủ hành vi (quan trọng nhất)

Cần có sự rèn luyện hành vi và thái độ của mình trong giao tiếp, tiếp xúc với học sinh, thái độ ổn định trong giao tiếp

Tác phong, trang phục, giờ giấc

-         Kỹ năng điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh

-         Kỹ năng kiểm tra và đánh giá

3/ Thành tố giao lưu

a. Giao lưu giữa giáo viên và học sinh

Thầy phải có thái độ đúng trong giao tiếp, tiếp xúc với học sinh của mình: nhiệt tình, vui vẻ

Khéo léo đối xử sư phạm

-         Nhịp độ làm việc vừa phải

-         Khi giảng bài thì nhiệt tình, vui vẻ và bao quát lớp học

-         Yêu thương chân thật học sinh

-         Đứng trên uy tín với học sinh

-         Giáo viên tôn trọng nhân cách học sinh

b. Giao lưu giữa học sinh với nhau

Để xây dựng được mối quan hệ tốt giữa học sinh với học sinh , lưu ý 3 quy tắc

-         Tôn trọng lẫn nhau, không xúc phạm đến cá tín, sở thích của nhau

-         Quan tâm giúp đỡ lẫn nhau

-         Chân thành với nhau

Tải về xem thêm tại:
https://docs.google.com/file/d/0B5a_JPnxG-thOGlyeng4TkJVcHc/edit?usp=sharing

Nguyễn Phát Lợi - Tóm tắt